Η παιδιατρική πλαστική χειρουργική είναι μια υποειδικότητα της πλαστικής χειρουργικής που ασχολείται με εκ γενετής δυσμορφίες, αλλά και με αποκατάσταση μετά από τραυματισμούς των παιδιών. Η πλειοψηφία των συγγενών διαταραχών δεν έχουν άμεση σχέση με κληρονομικά ή γενετικά αίτια. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες παραμορφώσεις φαίνεται να συμβαίνουν σε οικογένειες που δεν έχουν προηγούμενο ιστορικό. Οι θεραπείες σε αυτές τις παθήσεις προϋποθέτουν την συνεργασία κατά περίπτωση πολλών ειδικοτήτων σε οργανωμένα κέντρα (Multidisciplinary Centers of Excellence), όπως του πλαστικού χειρουργού, ορθοδοντικού, ΩΡΛ, γενετιστή, παιδιάτρου, φυσιοθεραπευτή, λογοθεραπευτή κλπ. Σε αυτό το άρθρο εν συντομία παρατίθενται μερικές από τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις που εξετάζει η παιδιατρική πλαστική χειρουργική.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, Πλαστικός και Επανορθωτικός Χειρούργος
-
Σχιστία χείλους
Η σχιστία χείλους είναι η πιο συχνή συγγενής ανωμαλία στις δυτικές χώρες με συχνότητα 1/700 γεννήσεις και αρκετά συχνή στην παιδιατρική πλαστική χειρουργική. Μερικές φορές η σχιστία χείλους συνδέεται με μια σχιστία στην οροφή του στόματος. Μπορεί να οφείλεται σε διαταραχές της διατροφής κατά την κύησης, αλκοολισμό και χρήση ναρκωτικών από τη μητέρα. Μπορεί να εμφανίζεται και στα πλαίσια κάποιου συνδρόμου. Η σχιστία χείλους μπορεί να είναι μονονερής (μια πλευρά), ή διμερής (και στις δύο πλευρές), πλήρες ή ατελής.
Η παραμόρφωση περιλαμβάνει τα χείλη, τους μύες γύρω από το χείλος και τη μύτη. Όλες αυτές οι ανωμαλίες θα πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά την αρχική χειρουργική επέμβαση. Η επανόρθωση γίνεται συνήθως περίπου τρεις μήνες μετά τη γέννηση. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την τελική επανόρθωση, στις δύο με τρεις εβδομάδες της ηλικίας γίνεται προσπάθεια τα δύο άκρα της σχιστίας να συμπλησιασθούν προσωρινά και μέχρι την επέμβαση, είτε με ειδική αυτοκόλλητη ταινία ή με μια μικρή συσκευή στο εσωτερικό του στόματος.
Το πρώτο βήμα είναι να βεβαιωθεί ότι το νεογνό δεν έχει άλλα προβλήματα. Αυτό γίνεται συνήθως από τον παιδίατρο με τη βοήθεια γενετιστή. Η χειρουργική αποκατάσταση γίνεται με γενική αναισθησία, διαρκεί περίπου μια και μισή ώρες. Η νοσηλεία διαρκεί μια ημέρα. Δευτερογενείς επεμβάσεις που ολοκληρώνουν την θεραπεία περιλαμβάνουν πιθανή ρινοπλαστική και γίνονται από 6 έως 16 ετών.
-
Σχιστά υπερώας (ουρανίσκος)
Η σχισμή στην υπερώα μπορεί να περιλαμβάνει το σύνολο ή μέρος της οροφής του στόματος. Μερικές φορές η σχιστία υπερώας συνδυάζεται με ατροφία κάτω γνάθου. Η πιο σημαντική ανησυχία αν το νεογνό έχει σχιστία υπερώας, θα είναι να βεβαιωθεί ότι το νεογνό σιτίζεται καλά. Είναι δύσκολο για μερικά μωρά να δημιουργήσουν αρνητική πίεση στο στόμα για να θηλάσουν. Για αυτό το λόγο υπάρχουν ειδικά μπουκάλια θηλασμού, ειδικά εάν το μωρό παίρνει πολύ χρόνο για να τραφεί (πάνω από τριάντα λεπτά). Οι γονείς πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι στις ανάγκες σίτισης (από ειδικό) σε τέτοιες ανωμαλίες.
Για τον ίδιο λόγο που το νεογνό μπορεί να έχει δυσκολία δημιουργίας αναρρόφησης κατά τη διάρκεια της σίτισης, ορισμένοι ήχοι που απαιτούν αέρα μέσω του στόματος (Β, Π,Τ, κλπ) μπορεί να είναι δύσκολο να εκτελεστούν. Επομένως, είναι σημαντικό να διορθωθεί η σχιστία της υπερώας, πριν το παιδί σχηματίσει εσφαλμένα σχήματα λόγου. Για αυτό το λόγο η χειρουργική επανόρθωση ολοκληρώνεται συνήθως σε ηλικία 6 έως 9 μηνών. Πολλά νεογνά συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκκαθάριση των υγρών από το εσωτερικό αυτί και είναι επιρρεπή σε μολύνσεις αυτιών. Αυτό μπορεί να απαιτήσει να τοποθετηθούν σωληνάκια παροχέτευσης στο τύμπανο από παιδικό ωτορινολαρυγγολόγο, ο οποίος κάνει και ένα βασικό ακοόγραμμα. Σημαντικό μέρος της θεραπείας είναι η μετεγχειρητική λογοθεραπεία. Το φατνίο (το μέρος της γνάθου που βγαίνουν τα δόντια), μπορεί επίσης να έχει σχιστία, η οποία συνήθως διοθρώνεται σε ηλικία οκτώ ετών.
-
Αιμαγγειώματα
Η παιδιατρική πλαστική χειρουργική αντιμετωπίζει και τα Αιμαγγειώματα. Τα Αιμαγγειώματα αποτελούν μέρος της οικογένειας των αγγειακών ανωμαλιών (το άλλο μέρος είναι αγγειακές δυσπλασίας με τις οποίες συχνά συγχέονται). Συνήθως αρχίζουν ως πολύ μικρά ερυθρά σημάδια ή κηλίδες στο δέρμα λίγες εβδομάδες μετά την γέννηση (σε αντίθεση με τις αγγειακές δυσπλασίες που είναι φανερές κατά τη γέννηση). Τα αιμαγγειώματα αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό τους πρώτους μήνες και μπορεί να συνεχίσουν να αυξάνονται για πολλά χρόνια. Η ανάπτυξη τους είναι “δυσανάλογη” με την ανάπτυξη του νεογνού (αυξάνονται ταχύτερα από ό,τι το μωρό).
Η φυσική πορεία των αγγειωμάτων είναι συνήθως εξαφάνιση της βλάβης ( “υποστροφή”) που αρχίζει περίπου σε ηλικία τριών ετών και ολοκληρώνεται σε ηλικία 7-9 ετών. Μετά την υποστροφή μένει συχνά μια σπογγώδης άχρωμη (“fibrofatty”) μάζα που συχνά απαιτεί χειρουργική αφαίρεση. Τα περισσότερα αιμαγγειώματα είναι μικρά και συνήθως μπορούν να παρακολουθούνται χωρίς θεραπεία. Τα Αιμαγγειώματα απαιτούν επείγουσα θεραπεία, αν η βλάβη είναι γύρω από το μάτι (θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν την όραση), στη μύτη, χείλη, ή αν είναι αρκετά μεγάλα σε μέγεθος. Θεραπεία απαιτείται επίσης αν το αιμαγγείωμα τείνει να έχει έλκη και αιμορραγία. Η θεραπεία περιλαμβάνει στεροειδή, είτε με ένεση στο αιμαγγείωμα ή από το στόμα ή και ενδοφλέβια εάν είναι ανθεκτικά. Θεραπεία με ιντερφερόνη χρησιμοποιείται επίσης σε ανθεκτικές περιπτώσεις, αλλά αυτά τα φάρμακα έχουν συχνά παρενέργειες. Τα LASER γενικά δεν είναι αποτελεσματικά αλλά ενδείκνυται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
-
Μικρωτία
Η παδιατρική πλαστική χειρουργική περιλαμβάνει και θεραπείες για τα αυτιά. Η Μικρωτία είναι η σχεδόν ολοκληρωτική απλασία του εξωτερικού αυτιού. Συχνά σχετίζεται με μια κατάσταση που ονομάζεται ημιπροσωπική μικροσωμία, η οποία περιλαμβάνει ανώμαλη ανάπτυξη των γνάθων. Ανωμαλίες της καρδιάς, νεφρών, και σπονδυλικής στήλης μπορεί να είναι παρούσες και πρέπει να αξιολογούνται. Ένας ΩΡΛ ιατρός πρέπει να αξιολογεί τον ασθενή με ακοόγραμμα για α διαπιστώσει την παρουσία της ακοής και εάν υπάρχει ανάγκη για ακουστικά βαρηκοΐας ή χειρουργική επέμβαση για να ανοίξει εκ νέου το ακουστικό πόρο.
Το υποπλαστικό αυτί πρέπει να ανακτασκευαστεί από τα 9-10 χρόνια, όταν έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του φυσιολογικού αυτιού, ώστε αυτό να χρησιμοποιηθεί σαν μοντέλο για την ανακατασκευή του υποπλαστικού. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος αφορά την χρήση χόνδρων από τη μια πλευρά, οι οποίοι σμιλεύονται για να μοιάζουν με το φυσιολογικό αυτί. Η χειρουργική επανόρθωση γίνεται σε 3 στάδια, συνήθως κατά τη διάρκεια αρκετών μηνών. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν τη χρήση προσθετικών αυτιών (osseointergrated implants) που συνδέονται με το κρανίο ή χρησιμοποιώντας ένα έτοιμο πλαίσιο από σιλικόνη. Είναι σημαντικό η ακοή για το φυσιολογικό αυτί να διατηρείται σε καλή κατάσταση με συχνά τεστ ακοής και θεραπεία των λοιμώξεων του αυτιού.
-
Αφεστώτα ώτα (πεταχτά αυτιά)
Η παιδιατρική πλαστική χειρουργική μπορεί να βελτιώσει και τα «πεταχτά αυτιά». Σε μερικά παιδιά, τα αυτιά φαίνονται να προεξέχουν από το κεφάλι. Οι χόνδροι των αυτιών αυτών δεν αναπτύσσουν τις φυσιολογικές πτυχώσεις. Αυτό κάνει τα αυτιά να φαίνονται επίπεδα και πού αισθητά. Και εκτός από την εμφάνιση μπορεί επίσης να καταστήσει δύσκολη την εφαρμογή γυαλιών ή ακουστικών. Με μια χειρουργική διαδικασία (ωτοπλαστική), που γίνεται μια μικρή τομή στο πίσω μέρος του αυτιού, δημιουργούνται με ράμματα οι φυσιολογικές πτυχές του αυτιού και τοποθετείται το αυτί πιο κοντά στο κρανίο. Αυτή η επέμβαση γίνεται περίπου σε ηλικία 6 ετών, πριν αρχίσει το παιδί το σχολείο για αποφυγή ψυχολογικών προβλημάτων και στιγματισμού και δεν πρέπει να αγνοείται η έγκαιρη θεραπεία. Η επέμβαση μπορεί να γίνει με μέθη και τοπική αναισθησία. Διαρκεί περίπου 45 λεπτά και δεν χρειάζεται νοσηλεία.
-
Συνδακτυλία
Η Συνδακτυλία είναι η εκ γενετής συνένωση των δακτύλων και είναι η πιο συχνή συγγενής ανωμαλία του χεριού. Μπορεί αν είναι απλή (τα δάκτυλα ενώνονται μεταξύ τους με νησίδες δέρματος και μαλακών ιστών), ή σύνθετη (όταν τα δάκτυλα έχουν ενώσεις και στα οστά). Συνδακτυλίες μπορεί να εμφανίζονται και στα πλαίσια πολύπλοκων συνδρόμων, όπως το σύνδρομο APERT, αλλά συνήθως είναι αυτοτελείς οντότητες. Μια συνδακτυλία μπορεί να είναι πλήρης (τα δάκτυλα ενώνονται καθόλο το μήκος τους), ή μερική (τα δάκτυλα δεν είναι ενωμένα σε όλο το μήκος τους).
Η χειρουργική διόρθωση πρέπει να ξεκινήσει σε ηλικία δύο – τριών ετών πριν πάει το παιδί σε σχολικό περιβάλλον και αρχίσει να χρησιμοποιεί το χέρι για να γράφει ή ζωγραφίζει, ώστε να μην απολεσθεί ανάπτυξης ικανοτήτων δεξιοτεχνίας. Η χειρουργική διόρθωση γίνεται πολλές φορές σε στάδια, ιδιαίτερα εάν χρειάζεται να χωρισθούν παραπάνω από δύο δάκτυλα. Οι επεμβάσεις γίνονται συνήθως με γενική αναισθησία και η νοσηλεία δεν κρατάει πάνω από μια ημέρα. Μετά το χειρουργείο εφαρμόζεται για λίγες ημέρες νάρθηκας. Φυσιοθεραπείες είναι συχνά απαραίτητες μετεγχειρητικά.
-
Συγγενής Μελαχρωματικές Σπίλοι (εκ γενετής ελιές)
Οι εκ γενετής μελαγχρωματικοί σπίλοι εμφανίζονται με τη γέννηση σε περίπου 1% των βρεφών. Συνήθως βρίσκονται στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου και στην ράχη. Είναι συνήθως μεγαλύτεροι σε διάμετρο από τους συνηθισμένους σπίλους (ελιές) και μπορούν να έχουν τρίχες. Χωρίζονται σε μικρούς ( < 5 εκατοστά), μεσαίους ( 5 έως 20 εκατοστά) και γιγάντιους ( > 20 εκατοστά). Πρέπει να αφαιρούνται όχι μόνο για αισθητικούς λόγους, αλλά και για να προληφθεί η μετάλλαξη τους στο μέλλον σε μελανώματα, καθώς ιδιαίτερα στους γιγάντιους η πιθανότητα μετατροπής σε μελάνωμα φθάνει έως και το 15%.
Οι σπίλοι είναι συχνά επίπεδοι κατά τη γέννηση με καφέ έως μαύρο χρώμα. Συχνά αυξάνονται αναλογικά με το μέγεθος του σώματος, καθώς το παιδί ωριμάζει. Η Χειρουργική εκτομή είναι το πρότυπο της περίθαλψης. Πολλές φορές χρειάζεται να γίνει σε στάδια η αφαίρεση (ιδιαίτερα στους γιγάντιους). Νοσηλεία συνήθως δεν χρειάζεται. Η αφαίρεση πρέπει να ξεκινήσει σε μικρή ηλικία. Ορισμένοι υποστηρίζουν τη χρήση των λέιζερ για τη θεραπεία των συγγενών σπίλων. Ενώ αυτό είναι πιθανώς αποτελεσματικό (ιδίως για τους μικρούς), με αυτή την μέθοδο δεν είναι δυνατή η ιστολογική εξέταση και ο αποκλεισμός πιθανού μελανώματος εστιακά. Εξάλλου χρειάζεται πολλές συνεδρίες και δεν εξασφαλίζεται τέλειο αισθητικό αποτέλεσμα.
-
Συγγενής Βλεφαρόπτωση
Η Συγγενής Βλεφαρόπτωση οφείλεται σε αδυναμία του μυός ή του νεύρου του άνω βλεφάρου να λειτουργήσει πλήρως. Έτσι το βλέφαρο δεν μπορεί να κινηθεί προς τα πάνω, οπότε υπάρχει μερική ή σχεδόν ολική κάλυψη του ματιού. Αγόρια και κορίτσια προσβάλλονται εξίσου και στο 25% των περιπτώσεων προσβάλλονται και στα δύο μάτια. Μια οφθαλμολογική εξέταση ενδείκνυται σε κάθε περίπτωση για να αποκλειστεί περίπτωση στραβισμού ή αμβλυωπίας. Για μέτρια έως σοβαρές περιπτώσεις η διόρθωση είναι χειρουργική, κατά προτίμηση μετά την ηλικία των τριών ετών, αλλά πριν αρχίσει η σχολική εκπαίδευση, για να μην αναπτυχθούν μαθησιακές δυσκολίες και ψυχολογική μειονεξία. Γίνεται με ολική αναισθησία, η τομή είναι κρυφή και η εγχείρηση διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα. Η νοσηλεία είναι μια ημέρα και η ανάρρωση εύκολη.
Κείμενο αρχείου από περιοδικό “Πλαστική Χειρουργική & Αισθητικές Επεμβάσεις
Διαβάστε ακόμη:
Έγκαυμα από βραστό νερό: Θεραπεία και τρόποι πρόληψης
Αφαίρεση σπίλου: Γιατί δεν πρέπει να τον αφαιρέσετε μόνοι σας
